Hoe is het met uw cryptoportefeuille?

“Nul. Ik heb helemaal niks.”

Waarom niet?

“Ik ben extreem risicoavers. En als ik al zou gaan beleggen in meer risicodragende producten, dan zou ik niet voor cryptocurrencies gaan. Op een obligatie heb je rentebetalingen, op een aandeel dividend. Maar een bitcoin levert in de toekomst geen kasstroom op. Het is pure speculatie, vergelijkbaar met andere speculatieve beleggingen als postzegels of goud. Je moet van een gokje houden.”

Afgelopen jaar was het jaar van de cryptovaluta. De moeder der cryptocurrencies, de bitcoin, maakte een ongekende groei door, van duizend dollar aan het begin van 2017 naar twintigduizend dollar in december, om vervolgens weer in te storten. Wat is er aan de hand?

“Allereerst is het goed om te beseffen dat de bitcoin als betaalmiddel al best lang bestaat, sinds 2009. Hij was aanvankelijk aantrekkelijk vanwege zijn high tech-imago en omdat hij toch een beetje anti-establishment is. Maar het grote succes is niet te verklaren vanuit dit soort libertijnse motieven, dan was de bubbel al wel eerder ontstaan. Wat het ook niet is, is een waanzinnig moderne en efficiënte nieuwe betaaltechnologie. Wij kunnen er bij de bakker nog steeds niet mee betalen.”

Wat zegt dat?

“Je moet je afvragen wat het succes van die munt dan wel verklaart. En dan blijkt uit onderzoek dat er één sector is geweest waar de bitcoin echt toegevoegde waarde heeft: het criminele circuit. Door hun anonimiteit zijn crypocurrencies heel belangrijk voor de online zwarte handel, in drugs bijvoorbeeld.”

Naast de bitcoin kennen we inmiddels een aantal alternatieve cryptomunten die bijna net zo groot aan het worden zijn. Aan de lopende band worden dit soort alt coins op de markt gebracht, onder meer met Initial Coin Offerings. Hoe kijkt u daar als monetair econoom naar?

“Het is afgelopen jaar ineens een spannend beleggingsproduct voor de massa geworden. Als zich eenmaal een spectaculaire prijsstijging heeft voorgedaan, worden mensen nieuwsgierig. Je kunt – als je er tijd voor hebt – eindeloos onderzoek doen naar cryptomunten en het beleggen zelf wordt aangeboden als een soort spelletje. Dan krijg je het typische verloop van een zeepbel: succesverhalen, mensen die bang zijn om de boot te missen, een explosieve ontwikkeling van de koers. Op een gegeven moment zie je ineens allemaal mensen opduiken die boeken schrijven over bitcoins en workshops organiseren over het handelen erin. Dan wordt het geld kennelijk niet meer verdiend aan het product zelf, maar is er een hele industrie omheen ontstaan.”

In een column noemde u dat onlangs een teken dat de hype over zijn hoogtepunt heen is.

“Je komt wel in een fase van de zeepbel die riskant wordt. Als men z’n geld gaat verdienen met cursussen voor leken in plaats van zelf te handelen, dan mag dat een signaal zijn. Als je kapper tegen je vertelt dat hij in bitcoins zit, moet je je zorgen gaan maken.”

Ik heb rond de kerst, precies toen de koers op z’n top zat, ook voor duizend euro aan Bitcoin, Ethereum en Ripple gekocht. Is dat dom geweest?

“Ik geef geen beleggingsadvies. Sentiment is niet te voorspellen, er kan van alles gebeuren. Afgezien daarvan moet je je afvragen of je je geld wil steken in een munt die gebruikt wordt om illegale activiteiten te ontplooien. Het is ook geen duurzame belegging, als je naar het energieverbruik kijkt.”

De onderliggende technologie, blockchain, zou volgens velen gaan leiden tot een revolutie. Dan is beleggen in cryptovaluta toch geen pure speculatie?

“Ik ben geen blockchainexpert, maar het zou inderdaad kunnen dat het gedecentraliseerd bijhouden van een grootboek van transacties, wat blockchain doet en waarop de meeste grote cryptovaluta gebaseerd zijn, op termijn een grote impact gaat hebben. Het hoeft alleen niet. En zelfs als het wel een revolutie wordt, dan nog betekent het niet dat alles wat ermee te maken heeft, gelijk in goud verandert.

“Rond het jaar 2000 kregen internetbedrijven waarderingen opgeplakt die totaal onrealistisch waren. Terwijl de technologie die aan de basis lag van de techbubbel inderdaad van onschatbare waarde is gebleken. Een veel ouder, maar minstens zo beroemd voorbeeld, is uit de negentiende eeuw. Toen de elektriciteit werd uitgevonden waren er allerlei private opwekkers die op de Amerikaanse aandelenbeurzen enorme noteringen hadden. Tot de boel in elkaar klapte. Je moet een onderscheid maken tussen de waarde van de onderliggende technologie en de waardering van het product dat daarop gebaseerd is.”

Een Goldman Sachs-onderzoeker zei onlangs dat hij verwachtte dat bijna alle cryptomunten zouden crashen, met een enkele uitzondering die dan ook heel groot zou worden. Het is met andere woorden zoeken naar de Googles of Facebooks onder de cryptovaluta.

“Als die er zijn.”

Ik merk dat u sceptisch bent. Maar wat zou de waarde kunnen zijn van een gedecentraliseerde digitale munt vanuit monetair oogpunt?

“Volgens de fans is dat het omzeilen van tussenpersonen: instituten als banken, creditcardmaatschappijen of Western Union. Maar in veel gevallen doen die het nog steeds efficiënter dan bitcoin, een munt die hoge transactiekosten heeft,  langzaam is en bovendien energieverslindend. En vergeet niet dat die tussenpersonen ook veel goeds bieden: stabiliteit, zekerheid. Als je je spaargeld bij een bank brengt, heb je depositogarantie tot een ton. Als een cryptobeurs omvalt, kun je fluiten naar je bitcoins. Het is net het Wilde Westen. Er zijn beurzen gehackt, zelfs gesloten zonder geld terug te betalen. Het is beleggen zonder vangnet.”

We zien de behoefte aan decentralisatie overal. Het is toch niet zo gek dat het sentiment er is om de financiële sector te omzeilen? De banken staan er sinds de kredietcrisis niet al te best op.

“Klopt. Maar ik denk dat je daarbij een onderscheid moet maken tussen banken en centrale banken. De cryptocurrency-enthousiasten richten vaak hun pijlen op de ECB’s en FED’s van deze wereld. Wat mij betreft ten onrechte. Er is een hoop misgegaan in het bankwezen, maar centrale banken in de VS en Europa zijn er de afgelopen decennia grosso modo goed in geslaagd om de inflatie laag te houden. Fatsoenlijk monetair beleid voeren betekent dat je zorgt dat de geldhoeveelheid afgestemd wordt op de behoefte van een economie. De daaruit volgende prijsstabiliteit is heel erg belangrijk voor een moderne economie, want als je zaken doet in een land, wil je dat de munt waardevast blijft. De vrije markt waarop cryptocurrencies verhandeld worden kan dat niet beter dan een centrale bank. Je ziet het aan de onstuimige koerswisselingen van afgelopen jaar.”

Financiële autoriteiten worstelen met de regulering van cryptomunten. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft gewaarschuwd voor een wildgroei aan Initial Coin Offerings en maakt zich zorgen over de gamificatie, waarmee handelen – en dus ook verliezen – te makkelijk zou zijn. Wat zou u beleidsmakers adviseren?

“Je moet in elk geval zorgen dat het financiële systeem geen exposure heeft. Dat cryptocurrencies geen risico vormen voor de stabiliteit van de echte economie. Het gaat om honderden miljarden. Dat is nog niks als je het vergelijkt met de triljoenen aan rommelhypotheken die in 2007 leidden tot de subprime crisis. Maar als een bank in bitcoins gaat investeren, betekent dat dat hij hogere kapitaalbuffers zou moeten aanhouden, simpelweg omdat het een zeer risicovolle investering is. Daarnaast kun je je afvragen of de overheid een systeem dat illegale activiteiten faciliteert niet harder moet aanpakken. De Europese Centrale Bank heeft ooit ook besloten om het biljet van vijfhonderd euro niet langer bij te drukken, omdat het vooral gebruikt zou worden door criminelen.”